![W Krakowie mieszkańcom oddycha się lepiej niż kiedyś, ale walka o czyste powietrze jeszcze potrwa [BADANIE]](https://prowly-prod.s3.eu-west-1.amazonaws.com/uploads/landing_page/template_background/205931/e0beefc62f1617b8f43017442f7a4e94.jpg)
Co drugi mieszkaniec Krakowa uważa, że jakość powietrza w mieście poprawiła się w ostatnich latach, choć większość wciąż uznaje, że wciąż jest ona zła, szczególnie zimą. Winna tej sytuacji jest zdaniem krakowian głównie niska emisja z domowych pieców, stąd nieco mniejsza niż w innych polskich miastach determinacja do działań zmniejszenia emisji samochodowych - wynika z badania Clean Air Fund.
- 54 proc. badanych krakowian jest za utworzeniem w ich mieście strefy czystego transportu. To mniej od średniej dla Polski (58 proc.) czy od wyniku Warszawy i Łodzi (66 proc.).
- Niemal połowa (47 proc.) mieszkańców uważa, że w ostatnich dwóch latach jakość powietrza w ich mieście poprawiła się. Przeciwnego zdania jest 17 proc. W innych polskich miastach proporcje są odwrotne.
- 53 proc. osób z Krakowa uznało, że stan powietrza latem jest zły. Zimą to grono rośnie do 79 proc. - to najwięcej w Polsce.
- Zdaniem połowy respondentów główną przyczyną smogu w Krakowie jest niska emisja z ogrzewania budynków, a według 29 proc. emisje samochodowe.
Położenie w dolinie Wisły i gęsta zabudowa sprawiły, że na smog w Krakowie skarżono się już w XIX w. Za to w XXI w. było to pierwsze polskie miasto, gdzie o zanieczyszczeniu powietrza zaczęto mówić głośno jako problemie, który należy rozwiązać wspólnymi siłami. Dzięki temu w 2019 r. wprowadzono tu jedną z pierwszych uchwał antysmogowych zakazujących palenia w piecach węglem i drewnem, a w 2022 r. przedstawiono pierwsze w Polsce plany utworzenia strefy czystego transportu, która miałaby zacząć funkcjonować w ciągu najbliższych dwóch lat.
Badanie opinii “Strefy czystego transportu. Czy chcemy oddychać świeżym powietrzem w miastach?” przeprowadzone w lipcu przez agencję Research Collective na ogólnopolskiej próbie 2200 osób pokazuje, że kilka lat dyskusji o smogu wywarło wpływ na postawy mieszkańców Krakowa. Największy odsetek osób w Polsce w tym mieście (36 proc.) regularnie sprawdza poziom zanieczyszczeń powietrza. Kraków to też jedyne miasto z wyraźną przewagą respondentów twierdzących, że jakość powietrza poprawia się na skutek podjętych działań, co jest jasnym sygnałem dla władz, by kontynuowali antysmogową politykę.
- Podchodząc ostrożnie do wyników, z uwagi na małą próbę, badanie wskazuje jednak, że Kraków to jedyne miasto wśród badanych z wyraźną przewagą respondentów twierdzących, że jakość powietrza poprawia się na skutek podjętych działań. Cieszy nas to, że mieszkańcy dostrzegają efekty dotychczasowych działań, a władzom miasta daje to mandat do kontynuowania polityki mającej na celu poprawę jakości powietrza, prowadzącej w konsekwencji do poprawy jakości życia. Połowa respondentów deklaruje wiedzę na temat stref czystego transportu, co jest o kilka procent wyższym wynikiem niż w innych miastach i w próbie ogólnopolskiej. Wyniki te nie tylko wskazują, że poparcie krakowian dla tworzenia SCT jest najbardziej świadome, ale i przekonują, iż prowadzone dotychczas przez miasto akcje informacyjno-edukacyjne dotyczące potrzeby wprowadzenia SCT i jej istoty przynoszą efekty. Tego typu akcje chcemy kontynuować również po przyjęciu uchwały o wprowadzeniu strefy - komentuje Łukasz Franek, dyrektor Zarządu Transportu Publicznego w Krakowie.
Mniej smogu, wciąż dużo zanieczyszczeń
Mimo subiektywnie odczuwalnej poprawy stanu powietrza w Krakowie aż 79 proc. mieszkańców stwierdza, że zimą jest ona zła lub bardzo zła. Co ciekawe, choć latem ten wskaźnik spada, wciąż utrzymuje się na dość wysokim poziomie (53 proc.). Oznacza to, że w cieplejszych miesiącach, kiedy rzadko występuje potrzeba ogrzewania budynków, krakowianie wciąż doświadczają problemu zanieczyszczeń.
Zdaniem połowy respondentów (50 proc.) główną przyczyną złego stanu powietrza jest niska emisja z budynków, podczas gdy na spaliny samochodowe wskazuje 29 proc. Na tle próby ogólnopolskiej i pozostałych przebadanych dokładniej miast (Warszawy, Łodzi i Wrocławia) w Krakowie przewaga wskazań na domowe piece jest największa, co może być efektem wieloletnich kampanii antysmogowych skupionych głównie na walce z “kopciuchami”.
Kraków gotowy na strefę czystego transportu
Strefa czystego transportu (w skrócie SCT) to stosowany w Europie od lat sposób na poprawę jakości powietrza w miastach oraz zadbania o zdrowie ich mieszkańców. Jej wprowadzenie oznacza ograniczenie wjazdu pojazdom emitującym najwięcej zanieczyszczeń do określonych obszarów miasta.
Przeprowadzone w Krakowie w 2019 r. pomiary realnej emisji spalin przez firmę Turbospec sp. z o.o. wykazały, że wprowadzenie strefy czystego transportu skoncentrowanej na stopniowym wycofywaniu starszych pojazdów - w szczególności modeli benzynowych niespełniających minimum wymagań normy emisji Euro 3 oraz pojazdów z silnikiem Diesla niespełniających minimum wymagań normy emisji Euro 6 - mogłaby znacznie zmniejszyć emisję NOx i przynieść wymierne korzyści dla jakości powietrza w Krakowie.
54 proc. krakowian jest za utworzeniem w ich mieście strefy czystego transportu na wzór zachodnioeuropejski. To nieco mniej od średniej dla Polski (58 proc.) czy od wyniku Warszawy i Łodzi (66 proc.). Jednocześnie w Krakowie mamy do czynienia z największą znajomością tematu - 50 proc. badanych ma pewną lub dużą wiedzę na temat stref, co jest o kilka procent wyższym wynikiem niż w innych miastach i w próbie ogólnopolskiej, i co mogłoby wskazywać, że krakowskie poparcie dla tworzenia strefy czystego transportu jest najbardziej świadome.
- Im więcej wiedzy dotyczącej strefy czystego transportu, tym bardziej wyważone reakcje. Rozmowa o konkretach studzi pozytywne emocje i każe zastanowić się nad tym, jak tego rodzaju rozwiązanie dotknie badanego, jego rodzinę czy sąsiadów. Biorąc pod uwagę, że w Krakowie dyskusja o strefie i konkretnych wymaganiach dotarła z pewnością do dużej grupy mieszkańców miasta, poparcie dla SCT na poziomie 54 proc. uważam za pozytywny wskaźnik - komentuje Bartosz Piłat, ekspert Polskiego Alarmu Smogowego ds. polityk transportowych.
Również w Krakowie najwięcej osób w Polsce (aż 88 proc.) wskazało, że miasto wprowadzając strefy czystego transportu powinno zaoferować kierowcom najstarszych samochodów, które nie będą mogły wjechać do strefy coś w zamian. Połowa chciałaby budowy bezpłatnych parkingów na granicach stref, 29 proc. zniżek na podróże komunikacją miejską, a 10 proc. uruchomienia dodatkowych połączeń do peryferyjnych dzielnic i przedmieść.
Metodyka badania
Badanie zrealizowała w lipcu 2022 r. agencja badawcza Research Collective na zlecenie agencji PR Profeina, w ramach projektu “Rozwój hubu informacyjnego nt. stref czystego transportu w Polsce”, finansowanego przez Clean Air Fund. Wywiady metodą CAWI przeprowadzono na grupie 2200 dorosłych Polaków reprezentatywnej ze względu na wiek, płeć i miejsce zamieszkania. Ponadto rozszerzono próbę o wywiady w 4 miastach: Warszawie, Krakowie, Łodzi oraz Wrocławiu (480 wywiadów = 4 x 120 osób)
